משחק רְבִיעִיּוֹת – מחזורי חיים בחרקים

משחק רְבִיעִיּוֹת – מחזורי חיים בחרקים
لعبة الرباعيات – دورة حياة الحشرات

המשחק בשפה העברית והערבית
תירגום לערבית על ידי זינא גאנם אנטומולוגית ודוקטורנית באוסף העכבישנים הלאומי באוניברסיטה העברית בירושלים.
ترجمته زينا غانم باحثة وطالبة دكتوراه في المجموعات الوطنية للطبيعة في الجامعة العبرية بالقدس.

מטרת המשחק: היכרות בסיסית עם שלבי התפתחות וגדילה בחרקים – מַחְזוֹר חַיִּים.
המשחק ניתן להדפסה וגזירה מדף A4 – סה"כ 5 דפים להדפסה.
מומלץ להדפיס על נייר עבה או להדביק על קרטון דק.
אפשר לצבוע את האיורים לפני או אחרי החיתוך שלהם.
המשחק מיועד לשימוש אישי חברתי. אין לעשות בו כל שימוש מסחרי (מודפס או דיגיטלי).
اللعبة مُعدة للاستعمال الشخصي والاجتماعي فقط. يُمنع أي استخدام تجاري بها (مطبوع أو رقمي).

هدف اللعبة: التعرف الأساسي على مراحل تطور ونمو الحشرات – دورة الحياة.
يمكن طباعة اللعبة وقصها على صفحة A4 -ما يعادل 5 صفحات للطباعة.
يوصى بالطباعة على ورق سميك أو لصقها على كرتون رفيع.
يمكن تلوين الرسوم التوضيحية قبل القص أو بعده. 

משחק רְבִיעִיּוֹת - מחזורי חיים בחרקים

רקע ביולוגי

חרקים מתפתחים בגִּלְגּוּל (מֵטָמוֹרְפוֹזָה). מונח המתאר שלבי התפתחות וגדילה; מדרגת הביצה ועד דרגת הבוגר. לחרקים 2 ,תקופות גדילה: בֵּיצָה,  וזַחַל. הגולם (אם קיים) והבּוֹגֵר לא גדלים.
מבחינים בשתי צורות עיקריות של גלגול: גִּלְגּוּל חָסֵר וגִּלְגּוּל מָלֵא.
גִּלְגּוּל חָסֵר כולל 3 דרגות עיקריות: ביצה, נִימְפָה (המתפתחת במספר שלבים) ובוגר. בתום כל שלב גדילה הנימפה מִתְנַשֶּׁלֶת לנימפה גדולה יותר. לאחר ההִתְנַשְּׁלוּת האחרונה מתקבל הבוגר.
גִּלְגּוּל מָלֵא כולל 4 דרגות עיקריות: ביצה, זחל (המתפתח במספר שלבים), גּוֹלֶם ובוגר. בתום כל שלב גדילה הזחל מתנשל ולאחר ההתנשלות האחרונה הוא הופך לגולם ממנו יגיח הבוגר.

الخلفية علمية بيولوجية
تتطور الحشرات عن طريق التحول. هذا المصطلح يصف مراحل التطور والنمو؛ من مرحلة البيض إلى مرحلة البلوغ. الحشرات لها مرحلتان نمو: البيض واليرقة. الشرنقة (إن وجدت) والحشرة اليافعة لا ينموان.
يتم تمييز شكلين رئيسيين للتحول: التحول الغير كامل والتحول الكامل.
التحول الغير كامل يتضمن 3 مراحل أساسية: البيض، الحورية واليافع. في نهاية كل مرحلة من مراحل النمو، تنسلخ الحورية إلى حورية أكبر. بعد الانسلاخ الأخير تظهر الحشرة اليافعة.
التحول الكامل يتضمن 4 مراحل أساسية: بيضة، يرقة، شرنقة وحشرة يافعة. في نهاية كل مرحلة من مراحل النمو تنسلخ اليرقة وبعد الانسلاخ الأخير تصبح شرنقة تخرج منها الحشرة اليافعة.

מונחים (המופיעים בקלפים)

בֵּיצָה: מבנה בו מתפתח העובר וממנה יגיח הזחל.
תִּיק בֵּיצִים: מבנה המכיל ביצים ומספק להן הגנה מפגעי אקלים, מחלות ומטורפים.
זַחַל: הדרגה הגדלה בחרקים ובהרבה חסרי־חוליות אחרים. יעודו העיקרי הוא לאכול ולגדול. מתפתח במספר שלבים הנקראים דרגות זחל. מספר דרגות הזחל משתנה בין המינים, בדרך כלל 8-4 דרגות גדילה.
נִימְפָה: המונח נִימְפָה מתאר זחל הדומה מאוד במראה לדרגת הבוגר אולם הוא חסר כנפיים ואינו יכול להתרבות (לעיתים דרגת הנימפה הראשונה נקראת זחל). בכל שלב גדילה של הנימפה הכנפיים הולכות ומתפתחות והן מופיעות בשלמותן רק בדרגת הבוגר.
הִתְנַשְּׁלוּת: אירוע פיזיולוגי מורכב המתקיים בכל פרוקי־הרגליים ומתרחש בין שלב גדילה אחד לזה שבא אחריו. בזמן ההתנשלות בעל־החיים מתנתק מהמעטה החיצוני של גופו, לאחר שיצר תחתיו מעטה חדש. המעטה החדש גמיש ורך רק לזמן קצר ובזמן זה הזחל יכול לגדול.
גּוֹלֶם: דרגת התפתחות שאינה ניזונה וממנה יגיח הבוגר. יש וההתגלמות נעשית בתוך פקעת שמכין הזחל מקורי משי לפני ההתגלמות (למשל: חלק מהעשים). יש חרקים (למשל: פרפרי יום) שאצלם הגולם נתון במעטפת אחת המזכירה מומיה ולכן הוא נקרא 'גולם חנוט'. יש חרקים (למשל חיפושיות) אצלם כל איבר מאיברי הגולם עטוף בנפרד והוא נראה דומה לבוגר. גולם כזה נקרא 'גולם חופשי'.
בּוֹגֵר: הדרגה האחרונה והמתרבה. חרקים בוגרים אינם גדלים. חרק בוגר מתאפיין (לא בכל המינים) בכנפיים ובאיברי רבייה מפותחים.

مصطلحات (تظهر على البطاقات)
البيضة: هيكل ينمو فيه الجنين وتخرج منه اليرقة.
كيس البيض: هيكل يحتوي على البيض ويوفر له الحماية من أضرار المناخ والمفترسات.
اليرقة: طور النمو عند الحشرات والعديد من اللافقاريات الأخرى. الغرض الرئيسي منه هو الأكل والنمو. يتطور في عدة مراحل يرقية. يختلف عدد المراحل اليرقية بين الأنواع، وعادة ما تكون 4-8 مراحل من النمو.
الحورية: مصطلح الحورية يصف يرقة تشبه إلى حد كبير في المظهر مرحلة البلوغ ولكنها بلا أجنحة ولا يمكنها التكاثر (أحيانًا تسمى المرحلة الأولى من الحورية باليرقة). في كل مرحلة من مراحل النمو، تتطور الأجنحة وتظهر كاملة فقط في مرحلة البلوغ.
الانسلاخ: حدث فسيولوجي معقد يحدث عند جميع مفصليات الارجل ويحدث بين مرحلة نمو وأخرى. أثناء الانسلاخ، ينفصل الحيوان عن الغلاف الخارجي لجسمه، بعد أن كون قشرة جديدة تحتها. القشرة الجديدة مرنة ولينة لفترة قصيرة فقط وخلال هذا الوقت يمكن أن تنمو اليرقة.
الشرنقة: طور من التطور لا تتغذى وتخرج منها الحشرة اليافعة. في بعض الاحيان تتم هذه المرحلة داخل درنة من الحرير تحضرها اليرقة قبل الانسلاخ (على سبيل المثال: بعض العث). هناك حشرات (على سبيل المثال: فراشات النهار) حيث يتم وضع الشرنقة بغلاف واحدة تذكرنا بمومياء وبالتالي تسمى "شرنقة محنطة". هناك حشرات (على سبيل المثال الخنافس) يتم فيها لف كل عضو من الشرنقة بشكل منفصل ويبدو مشابهًا للحشرة اليافعة. تسمى هذه الشرنقة بـ "شرنقة حُرة".
الحشرة اليافعة: الطور الأخير والقادر على التكاثر. الحشرات اليافعة لا تنمو. تتميز الحشرات اليافعة (ليس في جميع الأنواع) بالأجنحة والأعضاء التناسلية المتطورة.

הנחיות המשחק

מטרה: השלמת רביעיות (סידרה של 4 קלפים) לפי נושא הרביעייה שהוא שם החרק.
שם הקלף מופיע במלבן מתחת לאיור.
המשחק כולל 40 קלפים – 10 רביעיות. כל רביעייה מייצגת 4 שלבים עיקריים מתוך מחזור החיים.
מתאים לשחקנים: 3-2

تعليمات اللعبة

الهدف: إكمال رباعية كاملة (سلسلة من 4 بطاقات) حسب موضوع الرباعية وهو اسم الحشرة.

يظهر اسم البطاقة في المستطيل أسفل الرسم التوضيحي.

تتضمن اللعبة 40 بطاقة – 10 رباعيات. تمثل كل مجموعة رباعية أربع مراحل رئيسية من دورة الحياة.

عدد الاعبين: 2-3

 

הצעת משחק – רביעיות קלאסי

מהלך המשחק:

  1. תחילת המשחק: מערבבים היטב את הקלפים ומניחים אותם בערמה כשפניהם למטה (זו ה'קופה').
  2. כל שחקן לוקח 4 קלפים מראש הקופה. קובעים מי יתחיל וממשיכים עם כיוון השעון.
  3. כל משתתף בתורו מבקש מאחד המשתתפים, קלף הנחוץ להשלמת רביעייה (בתנאי שיש לו כבר קלף ממנה). לדוגמא: האם יש לך נמלה? אם התשובה כן, ימשיך וישאל, האם יש לך גולם? (או כל קלף אחר מהסדרה החסר לו).
  4. אם נענה בחיוב ימשיך ויבקש קלפים נוספים מאותה רביעייה (לשחקן הנשאל אסור לרמות – חייבים לתת).
  5. אם השואל נענה בשלילה, יקח קלף נוסף מה'קופה' והתור יעבור לשחקן הבא.
  6. שחקן המשלים רביעייה יכריז על כך ויוריד אותה גלויה למשטח המשחק.
  7. בכל שלב של המשחק, כאשר מספר הקלפים של שחקן מגיע לפחות מארבעה, חובה לקחת מה'קופה' קלף אחד או יותר, עד שימלאו לו ארבעה.
  8. המשחק נגמר כאשר אין יותר קלפים ב'קופה' וכל הסדרות הושלמו.
  9. המנצח הוא זה שהצליח להשלים את המספר הגדול ביותר של רביעיות.

 اقتراح لعبة – رباعية متداولة

كيفية اللعب:
1. بداية اللعبة: اخلط جميع البطاقات جيدًا وضعها في كومة مقلوبة (هذا هو "الصندوق").
2. يأخذ كل لاعب 4 بطاقات من الصندوق. يُحدد من سيبدأ ويستمر الدور في اتجاه عقارب الساعة.
3. يطلب كل مشارك بدوره من أحد المشاركين البطاقة اللازمة لإكمال الرباعية (بشرط أن يكون لديه بالفعل بطاقة منها). على سبيل المثال: هل لديك نملة؟ إذا كان الجواب نعم، استمر في السؤال، هل لديك شرنقة؟ (أو أي بطاقة أخرى مفقودة من السلسلة).
4. إذا تمت الإجابة بالإيجاب، فسيستمر في طلب المزيد من البطاقات من نفس المجموعة الرباعية (لا يُسمح للاعب بالغش – يجب أن يعطي).
5. إذا كانت الإجابة سلبية، يأخذ السائل بطاقة أخرى من الصندوق، وينتقل الدور إلى اللاعب التالي.
6. اللاعب الذي يُكمل الرباعية سيُعلن عن هذا ويضع البطاقات مكشوفة امام الاعبين.
7. في كل مرحلة من مراحل اللعبة، عندما يصل عدد بطاقات اللاعب إلى أربع بطاقات على الأقل، يُلزم أن يأخذ بطاقة واحدة أو أكثر من الصندوق، حتى يكمل العدد أربع بطاقات.
8. تنتهي اللعبة عندما لا يكون هناك المزيد من البطاقات في الصندوق وتكتمل كل السلاسل.
9. الفائز هو الذي تمكن من إكمال أكبر عدد من الرباعيات.

הצעת משחק – רביעיות על השולחן

מהלך המשחק:

  1. תחילת המשחק: מערבבים היטב את הקלפים ומניחים אותם בערמה כשפניהם למטה (זו ה'קופה').
  2. כל שחקן לוקח 4 קלפים מראש הקופה. קובעים מי יתחיל וממשיכים עם כיוון השעון.
  3. בתורו, כל שחקן מניח קלף אחד במרכז משטח המשחק ולוקח במקומו קלף מהקופה (כל עוד נותרו בה קלפים).
  4. במהלך סבב המשחק כל שחקן מניח על השולחן קלף אחד לפי בחירתו. אפשר להניח קלף הפותח רביעייה חדשה (לא חשוב סדר הגלגול) או קלף המשלים רביעייה קיימת.
  5. שחקן הסוגר רביעייה (מניח קלף רביעי) זוכה ברביעייה כולה ומכריז "יש לי גילגול" (מלא או חסר).
  6. המנצח הוא זה שהצליח להשלים את המספר הגדול ביותר של רביעיות.

اقتراح لعبة – الرباعيات على الطاولة

كيفية اللعب:
1. بداية اللعبة: اخلط البطاقات جيدًا وضعها في كومة مقلوبة (هذا هو "الصندوق").
2. يأخذ كل لاعب 4 بطاقات من الصندوق. يُحدد من سيبدأ ويستمر الدور في اتجاه عقارب الساعة.
3. بدوره، يضع كل لاعب بطاقة واحدة في وسط مساحة اللعب ويأخذ بطاقة من الصندوق بدل منها (طالما أن هناك بطاقات متبقية فيه).
أثناء اللعبة، يضع كل لاعب بطاقة واحدة من اختياره على الطاولة. يمكنك وضع بطاقة تفتح رباعيًا جديدًا (بغض النظر عن ترتيب التحول) أو بطاقة تكمل الرباعية الموجودة.
5. اللاعب الذي يُكمل الرباعية (يضع البطاقة الرابعة) يفوز بالرباعية الكاملة ويعلن "لدي تحول" (كاملة أو غير كامل).
6. الفائز هو الذي تمكن من إكمال أكبر عدد من الرباعيات.

Comments are closed.